یکی از ویژگی های اصلی و مهم که بایستی در بهترین وکیل حقوقی وجود داشته باشد، تعهد وکیل حقوقی به صداقت و راستگویی نسبت به موکل و مراجع قضایی است.
صداقت در گفتار و کردار برای انسان، در هر موقعیت شغلی که باشد، یک تکلیف اخلاقی و مذهبی است که تخلف از آن گناه تلقی می شود. نفوذ این ارزش در اعماق وجدانها، به حدی است که افراد لاابالی جامعه نیز، در روابط اجتماعی خود، انتظار دارند دیگران با آنها صادقانه برخورد نمایند، لیکن این خصلت در مورد حرفه وکالت که اساس آن مبتنی بر اعتماد موكل به صداقت و امانتداری وکیل است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. خاصه آنکه در شرایط موجود که حقایق باید از برخورد استدلالهای متضاد کشف گردد، غالباً صداقت وکیل مورد تردید قرار می گیرد، زیرا هنگامی که بهترین وکیل حقوقی بر اساس توجيهات کارشناسی خود، آماده پذیرش وکالت هر یک از دو طرف دعوی باشد، این توهم ایجاد می گردد که وی بیشتر نقش یک بازیگر را ایفا می کند تا یک شخص معتقد به اصول عدالت.
برای گریز از این بدگمانی، رویه بر این است که بهترین وکیل حقوقی، پیش از قبول وکالت دعوی، مانند یک قاضی بی طرف و بدون تعصب نسبت به هر یک از طرفین، به موضوع مورد اختلاف بنگرد و چون موکلین معمولاً در بیان مطلب، حقایق را آنگونه که خود می اندیشند، برای بهترین وکیل حقوقی بازگو می کنند و در بسیاری موارد از ذکر نکاتی که حقانیت آنان را در معرض تردید قرار دهد، خودداری می نمایند، لازم است بهترین وکیل حقوقی باطرح سوالهای ظریف، بی آنکه اثری از عدم اعتماد خود را به اظهارات موکل نشان دهد، حقیقت را در لابه لای پاسخهای وی کشف نماید، زیرا حتی فرض خوشبینانه قضيه آثار مترتب بر محکومیت وی را بطور مشروح و با ذکر جزئیات بیان کند. در ماده ۴۵ قانون وکالت در این زمینه مقرر شده است:
وکلا باید اثر قانونی عدم پیشرفت دعوی موکل را که نسبت به آن قبول وکالت نمایند، اعم از امور حقوقی و جزایی، مخصوصاً در اقامه دعوی جزایی و دعاوی جعل و اعسار، قبل از تنظیم قرارداد حق الوكاله، به موكل خاطرنشان نمایند.
بهترین وکیل حقوقی
هرچند منطوق این ماده، در مقام بيان تعهد بهترین وکیل حقوقی مبنی بر خاطرنشان کردن اثر عدم پیشرفت دعوی است، لیکن تلویحاً متضمن این معنا نیز هست که بهترین وکیل حقوقی باید بطور کلی امکان پیشرفت دعوی را برای موکل خود، صادقانه بیان نماید. زیرا چنانچه موکل بر اساس گفتار وکیل خود، از عدم حصول نتیجه مطلوب، در دعوایی که قصد اقامه آنرا دارد، اطمینان یابد، قطعاً حاضر به تنظیم قرارداد وکالت نسبت به یک موضوع عبث نخواهد بود.
به همین دلیل در مواردی که شانس پیشرفت دعوی بطور کلی وجود ندارد، این بیان وکیل که …. “امکان پیشرفت دعوی زیاد نیست” دلیل عدم صداقت بهترین وکیل حقوقی تلقی شده است. در این موارد همواره یک اماره Prima Facie در صورت بروز اختلاف بین بهترین وکیل حقوقی و موكل عليه وكيل جاری است، زیرا فرض این است که هیچ موکل معقولی، در صورت آگاه بودن از نتیجه دعوی و یا احتمال قوی بر بی نتیجه بودن آن، حاضر به تقبّل هزینه های مربوط به آن نمی گردد. لیکن چنانچه بهترین وکیل حقوقی بتواند ثابت کند که موکل علیرغم هشدارهای بازدارنده وی صرفاً به منظور تقویت موقعیت خود در مذاکرات اصلاحی، خواستار طرح چنین دعوایی شده است، این فرض قانونی منتفی می شود و بار اثبات خلاف ادعای بهترین وکیل حقوقی به عهده موکل می افتد.
اما نکته ای که نباید از آن غفلت شود، این است که آیا قبول چنین دعوایی اساساً برای بهترین وکیل حقوقی به مصلحت وی و جامعه وکلا می باشد؟
با توجه به اینکه در نظام حقوقی ما برخلاف پارهای کشورها از جمله یونان که در بعضی موارد وكيل ناگزیر از پذیرفتن همه مراجعین خود بدون رعایت حق انتخاب می باشد، وکیل حق انتخاب موکل و دعوی مورد نظر خود را دارد، چهره تعهد بهترین وكيل حقوقی به صداقت در برخورد با موکل و دستگاه قضایی کشور و میزان پایبندی او به این ارزش اخلاقی، در این مقاطع تجلی می نماید، زیرا فرض بر این است که هر موکلی، قبل از تفويض وكالت، برای مشاوره و پیدا نمودن یک دید حقوقی از جایگاه خود در دعوی احتمالی که قصد طرح آنرا دارد یا در دعوایی که علیه او طرح شده است، به دفتر بهترین وکیل مراجعه می نماید و انتظار دارد وی با تخصص در رشته ای که دارد، بدواً موقعیت قانونی او را در دعوی مورد نظر، تشخیص دهد و در صورت قابل دفاع بودن دعوی، از وی قبول وکالت نماید. حتی اگر موکلی تحت تأثیر انگیزه های نامشروع و یا خودخواهانه، بدون توجه به نتیجه دعوی، بخواهد از خدمات بهترین وکیل حقوقی یا کیفری بهره بگیرد، چهره دیگر تعهد بهترین وکیل حقوقی به صداقت، یعنی تعهدی که او در برابر دستگاه قضایی داشته و با ادای سوگند وكالتی خود در آغاز اشتغال به وکالت بدان تأکید نموده است، ایجاب می نماید از قبول چنین دعوایی امتناع ورزد، زیرا طبق سوگندنامه موضوع ماده ۳۹ آیین نامه استقلال کانون وکلای دادگستری، او سوگند یاد کرده است که “… جز به عدالت و احقاق حق نیندیشد و برخلاف شرافت وکالتی اقدام و اظهاری ننماید و راستی و درستی را رویه خود قرار دهد و همواره مدافع حق باشد…” و ماده ۲۳۴ قانون مدنی بلژیک در همین زمینه مقرر می دارد: ” وكيل وظیفه خود را به منظور حمایت از حقیقت و قانون انجام می دهد.” بنابراین دفاعی که وکیل در برخی نظامهای قضایی مانند اتریش، برای طرح دعاوی بی اساس ممکن است ارائه نماید، در نظام حقوقی ایران پذیرفته نیست.
به طور کلی تعهد بهترین وکیل حقوقی یا کیفری به صداقت و رعایت امانت به دو بخش قابل تقسیم است الف: تعهد به صداقت در برابر موکل. ب : التزام به صداقت در برابر دستگاه قضایی
گفتار اول
تعهد بهترین وکیل حقوقی به صداقت داشتن در برابر موکل با توجه به اینکه وکیل دادگستری، خدمات حقوقی متنوعی به مراجعین خود ارائه می دهد، از قبیل مشاوره حقوقی، تنظیم اسناد و قراردادهای دو و چند جانبه، قبول وکالت در دعاوی و در برخی موارد قبول داوری در اختلافاتی که طرفین علاقمند به حل و فصل آنها در خارج از دستگاه قضایی هستند، بنابراین تعهد بهترین وکیل حقوقی در رعایت صداقت حرفه ای در هر یک از موقعیتهای ذکرشده جداگانه ای باید مورد بررسی واقع شود.
الف: تعهد وکیل به صداقت داشتن در موقعیت مشاوره
لزوم صداقت در مشاورات حقوقی، ایجاب می نماید که بهترین وکیل حقوقی یا کیفری نسبت به موضوع مشاوره بی غرضانه اظهار نظر نماید و حقایق مربوط به آنرا منصفانه بیان کند تا طرف مشاوره در موضع گیریهای خود دچار اشتباه نگردد.
بنابراین کتمان ضعف موقعیت قانونی وی که منجر به تشویق و تحریض ناروای او به طرح دعوی یا اقدامات قضایی دیگر گردد، از موارد نقض تعهد مربوط به رعایت صداقت حرفه ای است.
در موردی که موضوع مشاوره دارای ابعاد اقتصادی و سیاسی نیز می باشد، بهترین وکیل حقوقی باید این موضوع را به طرف مشاوره خود خاطرنشان سازد و چنانچه شخصأ از پیش بینی آثار و تبعات غیرحقوقی آن عاجز است، ضرورت مشاوره با افراد صاحبنظر در این زمینه را به وی تذکر دهد.
ب: تعهد وکیل به رعایت صداقت در تنظیم اسناد
در این موقعیت، بهترین وکیل حقوقی یا کیفری باید حافظ منافع اطراف قرارداد باشد و خود را امانتدار همۀ آنان بداند. مواد قرارداد تنظیم شده را با بیانی ساده که برای افراد عادی قابل فهم و درک باشد به آنان تفهیم نماید و همه آثار و تبعات قانونی تعهدات متقابل طرفین قرارداد را توضیح دهد. قصور وکیل از انجام این مهم ممکن است قرینه بر عدم صداقت وی تلقی گردد.
پ: تعهد وکیل به رعایت صداقت در وکالت دعاوی
علاوه بر آنچه قبلا در این باره بیان گردید، تعهد بهترین وکیل حقوقی به صداقت در قبول وکالت اشخاص، چهره های متفاوتی بخود می گیرد که می توان آنها را به شرح زیر خلاصه نمود:
۔ بهترین وکیل حقوقی یا کیفری باید به توانایی علمی خود برای دفاع از دعوایی که به او ارجاع می گردد، اطمینان داشته باشد و در صورت ناکافی بودن اطلاعات وی در موضوع دعوی، با صداقت به عجز خود از انجام موضوع وكالت اقرار نماید و صراحتاً این مطلب را به موکل خود اعلام کند. در حقوق کشور بلژیک این تعهد را تعهد پیش قراردادی – Pre Contractual obligation وکیل می دانند. به همین دلیل مسئولیت ناشی از نقض آنرا از نوع مسئولیت غير قراردادی می شمارند.
بنابراین چنانچه بهترین وکیل حقوقی علیرغم عدم توانایی علمی و مهارت فنی خود، وکالت دعوایی را بپذیرد و دعوی مزبور به جهت ضعف علمی وکیل و ایراداتی که به کیفیت طرح آن وارد بوده است، منجر به نتیجه مطلوب نگردد و حق مورد مطالبه در طول دادرسی، مشمول مرور زمان گردد، وکیل، مسئول جبران خسارتی که از این جهت متوجه موکل می شود نیز خواهد بود.
– همانگونه که در مورد پزشکان، آگاه نمودن مریض از عواقب و خطرات احتمالی ناشی از عمل جراحی، یک وظیفه شغلی برای پزشک تلقی می گردد، چنانچه علیرغم تکلیف قانونی مندرج در ماده ۴۵ قانون وکالت، عدم موفقیت در پیشرفت دعوی توسط بهترین وکیل حقوقی برای موکل تبیین نشود، این اقدام از باب غرور منشاء مسئولیت وکیل در برابر موکل خواهد بود، زیرا در هر مورد که بر اثر جهل بواقع، زیانی متوجه کسی گردد و عامل این جهل تدلیس دیگری باشد، مغرور کننده، ضامن خسارات وارده به مغرور می باشد. هر چند مسئولیت چنین وکیلی را با قاعده تسبیب نیز می توان توجیه نمود.
حتی در مواردی که مغرورکننده قصد فریب نیز نداشته باشد، لیکن اعمالی که انجام می دهد، باعث غرور دیگری شود، باز هم مسئول جبران خسارات ناشی از غرور می باشد، زیرا رابطه عرفی بین کار او و گول خوردن زیان دیده وجود دارد و در نظر عرف می توان او را مغرور کننده دانست.
به همین دلیل در حقوق بلژیک چنانچه وکیل بر خلاف صداقت، موکل را تحریک به طرح دعوی نماید، علاوه بر اینکه اقدام وی در روابط بین آنها، یک خطای قراردادی محسوب می گردد، طرف دیگر دعوی نیز می تواند از باب ضمان قهری از چنین وکیلی مطالبه خسارت نماید.
حتی در رویه دادگاههای آمریکا، در صورتی که ثابت شود وکیل با علم به نادرست بودن اظهارنظر حقوقی خود، موکل خود را تحریک به طرح دعوی یا شکایت نموده است، عمل ارتکابی او را کلاهبرداری می دانند و در ایالت تگزاس، چنین وکیلی را مشمول قانون تقلب در کسب می دانند.
– با وجودی که بهترین وکیل حقوقی در حدود اختیارات موضوع ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی باید طبق دستورات موكل عمل نماید، لیکن چنانچه اعمال نظرات او را خلاف مصلحت تشخیص دهد، باید صریحاً تبعات و عواقب نامطلوب آنرا به وی گوشزد نماید. در غیر این صورت، مسئولیت ناشی از اجرای این قبیل نظرات ناآگاهانه موکل متوجه او خواهد بود.
در حقوق آلمان، بر ضرورت برخورد صادقانه وکیل با موكل بقدری تاکید شده است که دادگاهها اصرار دارند وکیل در زمان تنظیم وکالتنامه با موکل، حتی باید حقوق موکل را در صورت تخلف وی از تعهدات حرفه ای خود نیز به او تذکر دهد.
لیکن این موضوع در رویه دادگاههای سایر کشورهای اروپایی ظهور کافی پیدا نکرده است. .
– قصور بهترین وکیل حقوقی در افشاء واقعیتها و حقایق مربوط به جریان دعوی و حتی اعلام میزان واقعی هزینه های دادرسی، از مصادیق تخلف وکیل از التزام وی به صداقت با موکل محسوب می شود. بنابراین چنانچه بهترین وکیل حقوقی در جریان دعوی، اطلاعات غیر واقعی از مراحل پیشرفت دعوی و تصمیمات قضایی که نشان دهنده سیر آن می باشد به موکل ارائه دهد، از وظیفه صداقت خود در مقابل وی تخلف نموده است؛ زیرا موکل ممکن است پس از شروع دعوی، بخواهد با توجه به جهت گیریهای دادگاه در قبول و یا رد دعوی وی، از طریق مذاکره و سازش، موضوع را به طریق دیگری حل و فصل نماید و اطلاعات نادرست وکیل قطعاً در اتخاذ تصمیم وی تأثیر خواهد گذاشت.
در ایران، از بین موارد فوق، صداقت بهترین وکیل حقوقی در اعلام درجه احتمال پیشرفت دعوی و اجتناب از طرح دعاوی بی اساس، از اهمیت بیشتری برخوردار است و انتظار جامعه از دارندگان شغل وکالت در این زمینه بیشتر است. برای تعیین اینکه با چه میزان احتمال پیشرفت دعوی، بهترین وکیل حقوقی مجاز به قبول وکالت مربوط به آن می باشد، ضابطه خاصی وجود ندارد. وکلای محتاط که تأثیر عوامل جنبی غیرقابل پیش بینی را در نتیجه نهایی دعوی در طول دوران وکالتی خود به کرات آزموده اند، درجه احتمال لازم برای قبول دعوی را بیش از ۷۰٪ میدانند و این در حالتی است که در بعضی موارد با اعمال این ضریب اطمینان نیز، نتیجه دعوی عکس آنچه با احتیاط کامل پیش بینی شده است، بروز می نماید.
لیکن نکته ای که نمی توان در آن تردید داشت، این است که صرف پیش بینی احتمال پیشرفت دعوی، شرط کافی برای قبول وکالت نیست بلکه حیثیت شغلی بهترین وکیل حقوقی و مضمون سوگندی که او یاد کرده است، ایجاب می نماید بهترین وکیل حقوقی قبل از هر چیز به حقانیت موکل خود ایمان داشته باشد و آنرا ضابطه اصلی قبول وکالت دعاوی قرار دهد. زیرا در کنار تعهدی که او به رعایت صداقت نسبت به موکل خود دارد، در برابر دستگاه قضایی کشور نیز ملتزم به راستگویی و صداقت و دفاع از حق است.
به هر حال، کانون وکلای دادگستری مرکز، به منظور اجبار غیر مستقیم وکلا به رعایت مضمون ماده ۴۵ قانون وکالت، اخیرا فرم متحدالشکلی را برای تنظیم قرارداد وکالت به وکلا، ابلاغ نموده است که در یکی از بندهای این فرم پیشنهادی، بهترین وکیل حقوقی باید میزان پیشرفت دعوی مربوطه را در ستون معینی قید نماید. هر چند استفاده از فرم پیشنهادی در تنظیم قراردادهای وکالت، جنبه الزام آور نداشته لیکن در صورت بروز اختلاف بین وکیل و موکل و یا طرح شکایت انتظامی از وی به مراجع انتظامی کانون وکلا، چنانچه قرارداد وکالت، منطبق بر فرم پیشنهادی نباشد، این امر در مراجع مزبور، قرینه بر عدم رعایت ماده ۴۵ قانون وکالت از طرف وکیل تلقی می گردد.
سوالات حقوقی خود را می توانید از طریق راه های ارتباطی درج شده در سایت از بهترین وکیل حقوقی بپرسید.
برای ارتباط با وکیل خانواده متخصص به صفحه فوق مراجعه نمایید.
بدون دیدگاه