مطالبه نفقه زن (زوجه)

در نوشتار حاضر مطالبه نفقه مورد بررسی قرار گرفته است و یک نمونه پرونده ذکر گردیده است.

دعوی مرتبط اؤل مطالبه نفقه زوجه و اقارب (معوقه) / رد خواسته (ناشزه بودن زوجه) |

/  شماره دادنامه: ۱۹۹۹۶۸۳ خواهان: معصومه محل اقامت: ………………………… خوانده: نادر محل اقامت: ………………………………. خواسته مطالبه نفقه زوجه و اقارب (معوقه) …………..

گردشکار: پس از وصول پرونده ثبت آن به کلاسه فوق و جری تشریفات قانونی دادگاه با اعلام ختم رسیدگی و امعان نظر و نگرش جامع در مجموع اوراق و محتویات پرونده به شرح زیر مبادرت به صدور رأی می نماید.

رأی دادگاه

در خصوص دعوی خانم معصومه علیه آقای نادر به خواسته مطالبه نفقه فرزند ۴ ساله خود و فرزندان دیگر ماهیانه به مبلغ ۴۰۰/ ۰۰۰ ریال خودم و مبلغ ۲۰۰/۰۰۰ ریال | هر یک از فرزندانم، جمع كل تفقه ۴۸/ ۰۰۰ / ۰۰۰ ریال تا صدور حکم نهایی به شرح مفاد متن دادخواست تقدیمی، با توجه به رونوشت مصدق سند نكاحبه پیوست در پرونده رابطه علیه و زوجت زوجين محرز و مسلم می باشد. با عنایت به محتویات پرونده و – تقاضای خواهان با این توضیح که مدت ۱۶ سال است با خوانده دعوی ازدواج نمودم نمره ازدواج سه فرزند می باشد. حدود ۲ ماه است که به دلیل اختلاف خانوادگی، جدا از شوهرم زندگی می نمایم. چون شوهرم من و فرزندانم را اذیت و آزار می نمود خودم زندگی مشترک را ترک نمودم. قبل از آن نیز سه الی چهار بار منزل مشترک را ترک نموده بودم که توسط خانواده ام مجدد به زندگی مشترک بازگشتم در طول این چهار ماه نیز شوهرم و اقوام وی به دنبال من جهت برگشت به زندگی آمده اند من هم برگشتم لیکن بعد از یک الی دو هفته با حدوث اختلاف، مجددا زندگی مشترک را ترک نمودم ضمنا ماهیانه پنجاه هزار تومان از شوهرم از بابت خرج و مخارج زندگی پول میگرفتم فرزندانم نیز هر کدام سه الی چهار هزار تومان دریافت می نمایند. در طول این چهار ماه | نیز، دو ماه خرج و نفقه به صورت ماهیانه ۵۰, ۰۰۰ تومان دریافت نموده ام. و حال چرن | نفقه دربانتبم اندک بوده درخواست مطالبه نفقه خود و فرزندانم به مدت ۴ سال را دارم. )

خوانده دعوی در مقام دفاع معروض داشت وی در طول این ۴ سال و حتی در کل ایام زندگی مشترک خرج و نفقه همسر و فرزندانش را می پرداخته، ماهیانه تا قبل از امسال۵۰ / ۰۰۰ تومان ابتدا به همسر خود پرداخت می نمود و در طول ماه نیز مجدد خروجی و | نفقه پرداخت می کرد و الان ماهیانه ۶۰ / ۰۰۰ تومان خرج و نفقه می پردازد خرجی فرزندانش که نزد وی می باشند جداگانه می پردازد در مدت ۴ ماه که همسرش ترک منزل | نموده چندین مرتبه وی و اقوام او اقدام جهت بازگشت به زندگی مشترک نمودند. همسر | تمکین مینمود ولی بعد از یک الی دو هفته مجدد ترک منزل می کرد با توجه به مراتب | مارالذكر، نظر به اینکه خواهان اولا خود شخصا ترک منزل نموده و در خصوص علت | عدم تمکین ترک منزل نیز هیچگونه دلیل و مدرکی که حاکی از خوف و ضرر مالی و شرافتی و آبرویی باشد به دادگاه ارائه نداشته و از طرفی خود خواهان طی صورتجلسه مضبوط در پرونده به صراحت اقرار داشته که از طرف شوهر خود خرجی و نفقه ماهیانه دریافت می نموده و حتی به صورت جداگانه خوانده به فرزندان خود خرجی و نفقه داده و در طول این چهار ماه اختلاف نیز وی حدود دو ماه خرجی و نفقه را دریافت کرده و فرزندان وی نیز نزد خوانده می باشند از سوی دیگر خوانده در خصوص بازگشت همسرش به زندگی مشترک چندین مرتبه خود و اقوامش اقدام نموده اند که خواهان نیز قبول به این امر داشته و حتی اظهارنامه ای طی شماره ۵۴۹/ ۸۳ نیز برای خواهان فرستاده که رونوشت آن ضم پرونده می باشد و همچنین در شعبه … دادگستری …………… دادخواست تمکین به شماره ۲۲۵۷۸۳ تشکیل داده که تحت رسیدگی میباشد. در نهایت با التفات به جميع مراتب صدرالذكر قطع نظر از اقرار خواهان به دریافت نفقه ایامی که درخواست مطالبه آنرا نموده ، با توجه به اینکه خواهان خود شخصا ترک منزل نموده بدون اینکه دلیل و عذر موجهی ارائه نماید. که در صورت عدم تمکین وی، ناشزه تلقی و مستحق نفقه نخواهد بود لهذا بدين وصف خواسته خواهان را غیر ثابت تشخیص و دادگاه حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می نماید در خصوص خواسته دیگر خواهان مبنی بر مطالبه نفقه فرزندانش، قطع نظر از اینکه خوانده نفقه به فرزندان خود پرداخت می نمودند. نظر به امر که اقارب مستحق نفقه ایام معرفه نخواهند بود و نسبت به آئی می توانند درخواست نفقه نمایند. علیهذا: مستند به ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی دادگاه حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می نماید رأی دادگاه حضوری و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر مرکز استان می باشد.

رئیس شعبه ……. حقوقی محاکم عمومی بخش ………..

شماره ۲ سال دوم هفته دادگستری

نظریه کمیسیون حقوق جزای اختصاصی مورخ ۱۳۴۳/ ۱۰ / ۸

کمیسیون عقیده دارد که مورد از موارد تعدد بزه و مشمول مقررات ماده ۲ ملحقه به آیین دادرسی کیفری (۱) است زیرا عمل متهم (ترک انفاق ) فعل واحدی که دارای عناوین متعدد جرم باشد تلقی نمی شود و ترک انفاق نسبت به زن به شرط حاضر نشدن بدادن | طلاق در قانون مجازات عمومی یک عنوان بیشتر ندارد و همچنین ترک انفاق نسبت به اولاد واجب النفقه در قانون بیش از یک عنوان ندارد بنابراین مردی که ۲ زن دارد و نسبت به هر دو ترک انفاق نموده و طلاق هم ندهد مرتکب دو جرم شده است و همچنین مردی که نسبت به زن خود و اولاد واجب النفقه ترک انفاق نماید این مرد نیز مرتکب دو جرم شده است.

نکته:

(۱) نفقه اقارب برای زمان گذشته از مصادیق بارز تعهد طبیعی است. (۲) درخواست طلاق از طرف زوجه به دلیل استنکاف زوج از پرداخت نفقه، از زن ناشزه پذیرفته نیست. (۳) مطالبه نفقه از جانب زوجه برای فرزندان زیر ۱۸ سال در صورت انطباق موضوع با | ماده ۱۲۰۵ ق.م. قانون وارد و قابل قبول است.

چند نکته کلیدی

١) اگر زن بدون داشتن عذر موجه وظایف خود در مقابل شوهر را انجام ندهد مستحق نفقه نخواهد بود (ماده ۱۱۰۸ ق.م ) مثلا اگر زن بدون عذر موجه حاضر نباشد با شوهر خود زندگی کند یا با او رابطه جنسی داشته باشد یا در اداره خانواده همکاری نکند حقی | برای گرفتن نفقه ندارد.(1)

۲) زنی که ناشزه است . از شوهر خود بدون داشتن عذر موجه تمکین نمی کند . مطلقأ مستحق نفقه نیست و تفاوتی ندارد که حامله باشد یا غیرحامله، البته اگر حامله باشد آن مقدار نفقه که برای حفظ سلامت حمل ضرورت داشته باشد از طرف زوجه قابل مطالبه است حتی اگر ناشزه باشد. (۲)

۳) اگر زن به دلیلی زندانی شود، عدم تمكين أو ناشی از قوه قاهره و دارای عذر موجه : است و ناشزه محسوب نمی شود و بنابراین اگر شرایط خاصی به نظر دادگاه باشد که | مخارجی علاوه بر هزینه های خوراک و پوشاک و مسکن که توسط زندان فراهم می شود را | هم از طرف شوهر ایجاب نماید شوهر ملزم به پرداخت است بدون آنکه موکول به تمکين | زوجه باشد. (۴)

۴) برای گرفتن نفقه لازم نیست زن تمکین خود را ثابت نماید و اصل بر تمکین زوجه است و کافی است زن دلیل رابطه زوجیت خود را به دادگاه ارایه دهد. این شوهر است که به باید نشوز – عدم تمکین – زن خود را ثابت نماید. (۴)

۵) در مورد اختلاف زن و شوهر با یکدیگر در مورد پرداخت نفقه نیز مرد است که مدعی پرداخت است بنابراین باید اثبات نماید که نفقه همسر خود را پرداخت کرده است و لازم نیست زن اثبات کند که مرد نننه او را نمی پردازد.(۵)

۶) اگر مردی زنش را به صورت طلاق رجعی طلاق دهد در زمان عده باید نفقه زنش را بدهد. مگر اینکه زنش را در حال نشوز – عدم تمکین – طلاق داده باشد. (ماده ۱۱۰۹ ق.م) در مدت عمده در طلاق رجعی زوجه حق دارد در منزل زوج بماند و اصلا در این نوع طلاق گواهی کتبی اسکان زوجه مطلقه در منزل مشترک تا پایان عده الزامی است. (۲)

7) اگر طلاق به صورت بائن باشد یا اینکه جدایی بین زن و شوهر از طریق فسخ نکاح | ایجاد شده باشد نه با طلاق، زن در ایام عده حق نفقه نخواهد داشت، مگر در موردی که زن از شوهر خود حامله باشد که در این صورت تا زمانی که زن وضع حمل کند نفقه به وی تعلق – می گیرد. (ماده ۱۱۰۹ ق.م) در مورد نفقه ای که شوهر در زمان حمل به زن خود که طلاقش | داده می پردازد، بین حقوقدانان اختلاف شده است. گروهی این مال را برای تأمین گذران | زندگی و جبران زحمتی که زن از بابت باردار بودن می کند دانسته اند و به همین دلیل آن را بر | نفقه اقارب مقدم دانسته اند و الزام مرد به پرداخت آن را به توانایی مالی مرد و نداری جنین منوط ننموده اند. (۴)

توضیح این که ممکن است جنین در شرایطی دارای مکنت و تمکن مالی باشد مثلا کسی به نفع او نذر کرده با وصبی نموده باشد یا این که ثروتی از راه ارث به او منتقل شود که البته شرط برخورداری یک جنین از این دارانی ها این است که زنده متولد شود و برخی دیگر از اساتید حقوق، آن را بابت دستمزد و برای جنین تصور کرده اند و در نتیجه این تفقه را بر نفقه | سایر اقارب مقدم نمی دانند و همچنین شرایط عمومی الزام به پرداخت نفقه اقارب از قبیل | دارابودن فرد نفقه دهنده و نداربودن فرد نفقه گیرنده را دراین مورد نیز شرط دانسته اند و

8) در ایام عده وفات، زن حق نفقه بر شوهر متوفای خود ندارد بلکه مخارج زندگی او به صورت عندالمطالبه بعني هر وقت که زن خواست، از اموال اناربی که پرداخت نفقه به عهده آنهاست تأمین خواهد شد. (ماده ۱۱۱۰ ق.م ) این مورد شامل زنی که از شوهر خود حامله است و در عده وفات است هم می شود و او نیز حقی بر شوهر خود برای گرفتن نفقه ندارد. البته در موردی که دادگاه زن مردی که غایب مفقودالاثر است را قبل از صدور حکم موت فرضي غابب طلاق می دهد زن مطلقه ارجعی، محسوب می شود یعنی این که باید عده طلاق نگهدارد و نه عده وفات

در این مدت، مرد در صورت بازگشت حق رجوع به زن دارد. همچنین در این مدت زن حق نفقه خواهد داشت. (۲)

۹) اگر مردی نفقه همسرش را پرداخت نکرد، زن می تواند برای الزام زوج به پرداخت نفقه به دادگاه مراجعه نماید که در این صورت دادگاه میزان نفقه زن را تعیین و مرد را به پرداخت آن محکوم خواهد کرد. (مواد ۱۱۱۱ و ۱۲۰۶ق.م)

اگر حکم دادگاه در این مورد امکان اجرا نداشته باشد و نتوان مرد را به پرداخت نفقه الزام نمود، زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاقی نماید. در مورد ناتوانی شوهر از پرداخت نفقه نیز به همین صورت عمل خواهد شد. (مواد ۱۱۱۲ و ۱۱۲۹ ق.م ) در این مورد تقاوتی ندارد که عدم اجرای حکم الزام مرد به پرداخت نفقه در نتیجه امتناع شوهر از اجرای حکم باشد یا به خاطر در دسترس نبودن اموال وی با ناتوانی او در پرداخت نفقه و به هر حال در تمامی این حالات مستحق گرفتن نفقه است نمی تواند در مورد عدم پرداخت نفقه اش از زوج شکایت کیفری کند.

رأی شماره ۳۴. ۱۳۶۰/ ۸ / ۳۰

رای هیئت عمومی دیوان عالی کشور

نظر به اینکه نفقه زن و اولاد واجب النفقه که زندگی مشترک دارند معمولا يکجا و بدون تفکیک سهم هر یک از آنان پرداخته می شود ترک اتفاق زن و فرزند از ناحيه شوهر در چنین حالت ترک فعل واحد محسوب و مستلزم رعایت ماده ۳۱ قانون مجازات عمومی است و آثار و نتایج متعدد فعل واحد موجب اعمال مقررات مربوط به تعدد جرم نخواهد بود. بنابراین رأی شعبه دوم دیوان عالی کشور که بر مبنای این نظر صادر شده صحیح و منطبق با موازین قانونی است.|

این رأی به موجب ماده واحده قانون مربوط به وحدت رویه مصوب سال ۱۳۲۸ در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ها لازم الاتباع است.(۳)

 در صورت نیاز به مشاوره حقوقی رایگان می توانید با شماره های موجود در این صفحه به ما تماس حاصل فرمایید و با یک وکیل پایه یک دادگستری متخصص گفتگو نمایید.

برای ارتباط با وکیل خانواده متخصص به صفحه فوق مراجعه نمایید.