طلاق به واسطه عسر و حرج

در نوشتار حاضر طلاق به واسطه عسر و حرج شرح داده شده است در صورت نیاز به مشاوره حقوقی با وکیل طلاق می توانید با موسسه تهران وکیل تماس حاصل فرمایید.

عسر (دشواری و خلاف یسر به معنای آسانی) میباشد.

در قرآن کریم ایات فراوانی در خصوص عسر و حرج وجود دارد که جهت فهم بیشتر مفهوم عسر و حرج به برخی از آنها اشاره ای می گردد

1- یريدا… بكم اليسر ولايريد بكم العسر … || .. خداوند برای شما آسانی را می خواهد و برای شما دشواری را نمی خواهد.

سوره البقره آیه ۱۸۵

۲- ما جعل ا… عليكم في الدين من حرج

خداوند شما را به دین خود سرافراز کرده و در مقام تکلیف بر شما مشقت ننهاده ..

آیه ۷۸ سوره حج

 ٣- قال لاتواخذني بما نسیت ولاترهقني من امری عسرا

گفت به سبب آنچه فراموش کرده ام مرا مؤاخذه مکن و مرا در کارم دشواری مرسان.

سوره الكهف آیه ۷۲

۴- سيجعل الله بعد عسر يسرا

…….. خداوند پس از دشواری آسانی قرار خواهد داد.

سورة الطلاق آیه ۷ |

معنای حرج

الحرج: خیره شدن چشم و تنگ دل شدن

الاحراج : تنگ کردن ..

گاهی آنرا “گناه معنا نموده اند و برخی آنرا به معنی “ضيق” دانسته اند.

لیکن اصطلاح فقهی آن و در احکام اسلام و براساس قاعده “نفی عسر و حرج” در مواردی رفع احکام اولیه معنی می شود چنانکه اگر کسی نتواند نماز را در حالت ایستاده بخواند می تواند نماز را در حالت نشسته بخواند و یا اگر نتواند روزه بگیرد می تواند در ماه دیگری که دارای توان لازم گردید روزه بگیرد یا اصلا روزه نگیرد.

لذا ترکیب دو کلمه “عسر و حرج روی هم به معنی تنگی و فشار و گناه خواهد بود اینکه گفته می شود عسر و حرج در دین نمی باشد به معنی آن است در دین اسلام سختی و تنگی وجود ندارد.

همچنین در فقه و حقوق منظور از قاعده “نفی عسر و حرج” آن است که هرگاه تکلیفی دشوار و مشقت بار باشد آن تکلیف ساقط میگردد.

لكن چگونه میتوان تعیین نمود چه مقدار و اندازه دشواری و سختی تکلیف را ساقط می نماید که باید گفت: |

برخی از فقها آن را مقید کرده اند به شدید یا فاحش یا عادتأ تحمل نشود.

صاحب جواهر پس از نقل گفتار تعدادی از بزرگان فقها در مساله ای از مسائل تیمم، در این خصوص می نویسد: |

اقوا این است که باید اقتصار نمود بر حد و اندازه ای از عسر و حرج شدید که تحمل آن عادت سخت و دشوار باشد

معذلک : از مهمترین و اساسی ترین مبانی فقهی در این خصوص قرآن کریم است هم چنانکه در قبل به تعدادی از آیات قرآن کریم اشاره گردید خداوند عزوجل پس از آنکه در آیه ۷۷ سوره حج مومنان را ملزم می نماید که جهت گشایش راههای فلاح و رستگاری به رکوع و سجود و پرستش پروردگارشان قیام کنند و فاعل خير گردند در آیه بعد می فرماید: 1

در راه خدا جهد بلیغ و تلاش بسیار کنید خداوند از میان امت ها شما مسلمانان را برگزیده | است و در احکام دین اسلام، حکمی حرجی بر شما مقدر نداشته است. |

از دیگر آیات مستند قاعده عسر و حرج آیه ششم سوره مائده است بدین معنی که | می فرماید:

… اگر جنب بودید تطهیر کنید و اگر مریض با در سفر بود بد با فضای حاجت کردید و یا با | زنان همبستر شدید و آب برای تطهیر نیافتید با خاک تیمم کنید و صورت و دستهای خود را مع کنید، خداوند نمی خواهد که شما را در حرج قرار دهد بلکه می خواهد شما را تطهیر کند و نعت | خود را بر شما تمام سازد شاید شما شکر گزار شوید.

مع الهذا: حرج هم بر ۲ گونه می باشد:

.. حرجی که بر ملاک و مصلحتی که از حکم در نظرات عارض شده و در این هنگام | حکم هم ذاتا به تبعیت ملاک آن حرجی می شود مثال: مانند اینکه بخاطر پیدا شدن صفت

هد، لذت خواستن از غذا را تحریم نماید در اینجا اساسا خود حکم حرجی بوده و مشقت و سختی دارد. ۲- حرجی که از خارج و روی بعض اسباب و علل اتفاقی، عارض حكم نشده و در نتیجه بعضی افراد آن حکم، حرجی می شود که تنها در همان افراد حرجی، حکم سائط شده به سایر افراد، کاری ندارد.

مثال : مانند اینکه کسی به جهت مریض، ایستادن در نماز برایش سخت و دشوار و حرجی | است، و تنها از او ساقط بوده و از سایر افراد که فاقد چنین مرض می باشد ساقط نمیگردد

خداوند تکلیف مالایطاق نمی کند

نه تنها حكم عقل، بلکه شرع نیز براین معنا، گواهی میدهد که تکالیف انسانها باید در حد توانایی آنها باشد همچنانکه آیه ۷ سوره طلاق به این معنا اشاره دارد که می فرماید: 1

خدا هیچکس را جز آنچه توانایی داده تکلیف نمیکند و خداوند بزودی بعد هر سختی آسانی |قرار دهد

خداوند متعال تنها برای بندگانش عسر را اراده ننموده بلکه به آنان امر کرده که روابطشان – برپایه “سر” باشد نه سر این مطلب بوضوح از آیه ۲۸۰ سوره بقره استنباط می شود: که می فرماید

…. و اگر از فرد تنگدستی طلبکار هستید به او مهلت دهید تا توانگر گردد و اگر در هنگام تنگدستی ببخشید که عوض در آخرت یا بید برای شما بهتر است اگر به مصلحت خود دانا باشید.

در قوانین اسلام که در واقع روشنگر مفهوم این آیه تصریح فشرده که هیچگاه نمی توان وسایل ضروری زندگی افراد را بخاطر بدهی آنها توقیف نمود و از آنها گرفت بلکه طلبکاران تنها از مازاد آن می توانند حق خود را استیفاء نمایند و این یک نوع حمایت روشن و انسانی از حقوق طبقات ضعیف جامعه می باشد و از آن بالاتر هم می فرماید:)

اگر براستی بدهکار از پرداخت بدهی خود کاملا عاجز باشد بهتر این است که طلبکار بک گام انسانی بزرگتر بردارد و از بدهی او صرفنظر کند و این برای او از هر نظر انسانی تر است و هرکس منافع این کار را بداند، این واقعیت را تصدیق خواهد نمود.

پیامبر گرامی اسلام در حدیث مشهور نبوی فرموده اند:

من مبعوث شدم به دین حنیف و سهل و آسان پس اگر احکام حرجی و عسر آفرین در دین اسلام وجود داشت صحیح نبود که پیامبر دین را به مجموعه ای سهل و آسان توصیف نماید. لذا در دین و شریعت اسلام، حكم حرجی تفی شده و هرگز حکم حرجی تشریح نشده است. و في الواقع شریعت اسلام دین سمحه وسهله است که البته با تساهل منافات دارد.

ہیں اگر کسی بابت پرداخت بدهی خود در عسر و حرج قرار گیرد می تواند تا رفع عسر و حرج و با اثبات موضوع در محکمه صالح تکلیف خود را در پرداخت بدهی ساقط بداند.

و اگر زنی با مردی بواسطه وجود عسر و حرج در زندگی به قدری که ادامه زندگی غیرقابل تحمل و مشقت بار باشد در تنگنا و سختی قرار گیرد میتواند به ادامه این زندگی و به دستور دادگاه خاتمه دهد

ليكن در بحث قانونی چنانچه شخصی محکوم به پرداخت مبلغی محکوم به شده و توانایی تأدیه یکجای محکوم به را نداشته باشد می تواند با تقدیم دادخواست حقوقی و تقاضای اعسار به تقسيط “محکوم به ” نسبت به تقسيط “محکوم به مالی شامل کلیه دیون عادی ۔ چک اسفنه ابرات / مهر / دیه /… اقدام نماید.

و در یک مرحله بالاتر چنانچه این شخص حتی قادر به پرداخت اقساط محکوم به نیز نباشد می تواند با تقدیم دادخواست و در صورت اثبات اعسار خود از پرداخت محکوم به معاف گردد یا در خصوص تعدیل و تقليل اقساط دیون خود اقدام نماید.

چرا که در دین اسلام، حكم حرجی نفی شده است.

و اگر هر یک از زوجین به لحاظ وجود عسر و حرج در زندگی بطور مثال : ازدواج مجدد مرد اعم از منقطع با دائم، نپرداختن نفقه / اعتیاد / اشتهار به فساد اسوء رفتار و سوء معاشرت و ………… قادر به تحمل زندگی مشترک باشند می توانند با اثبات مورد عسر و حرج از یکدیگر طلاق بگیرند، در نمونه ای از عدم تشریح حكم حرجی در دین اسلام آمده است:

زید پسر خوانده” پیامبر گرامی اسلام بدلیل وجود مشکلات در زندگی با همسر خود و به دلیل مشقت بار بودن و عدم امکان تحمل، همسر خود را طلاق داد و این زن پس از اتمام عده به عقد پیامبر گرامی اسلام درآمد.

کنایه به مسلمانان شدند، پیامبر با عروس خود ازدواج نموده که آیات ۳۷ و ۳۸ سوره احزاب نازل شد بدین معنی که می فرماید:

هنگامی که زید از همسرش جدا شد ما او را به همسری تو (پیامبر) درآوردیم تا مشکلی برای مؤمنان در ازدواج با همسران پسرخوانده های آنها هنگامی که از آن طلاق میگیرنده نباشد و فرمان خدا انجام شدنی است.

اخیرا بسیاری از شبکه های ماهوارهای ضدانقلاب و اسلام ، مجددا به تبعیت از اسلاف خود این موضوع را به تمسخر گرفته و مدعی شدند پیامبر مسلمانان با عروس خود ازدواج | نموده است که در پاسخ تنها سخنی که بخاطرم آمد این است بگویم:

کی شود دریا ز پوز سگ نجس، |

پس نتیجه میگیریم: خداوند پایه و اساس دین اسلام را بر مبنای مجموعه ای از احکام و قوانین سهل و آسان قرار داده است، و لازم است در تدوین قوانین و صدور احکام قضائی از || دستورات الهی در بهترین کیفیت نهم تبعیت گردد.

فجعلنا من الشاکرین»

لازم بهذکر است می توانید در صورت نیاز با موسسه تهران وکیل مشاوره حقوقی از طریق واتساپ داشته باشید. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در باب طلاق توافقی یا گرفتن مشاوره از وکیل طلاق توافقی می توانید با شماره های موجود در وب سایت تماس حاصل فرمایید.

برای ارتباط با وکیل خانواده متخصص به صفحه فوق مراجعه نمایید.