مفهوم کارآموز در اداره کار

مفهوم کارآموز در اداره کار

مفهوم کارآموز در قانون کار

قانون کار سال ۱۳۳۷ کارآموز را بدین ترتیب تعریف کرده بود: «کارآموز از لحاظ این قانون به افرادی اطلاق می شود که به سن ۱۸ سال تمام نرسیده و به منظور تکمیل یا فراگرفتن حرفه یا صنعت مخصوصی طبق قرارداد کارآموزی کتبی برای مدت معین که زائد بر ۲ سال نباشد در یک کارگاه یا کلاسهای مخصوص اشتغال داشته باشند» (ماده ۲). از آنجا که در ماده ۶ قانون کار سال ۱۳۳۷ – که موارد شمول قانون را برشمرده – اشاره ای به کار آموزان نشده بود، چنین نتیجه گیری می شد که کارآموز، نوجوانی است که برای یادگیری نزد کارفرمایی می رود و چون تجربه ندارد و آموزش ندیده است، کارش خالی از عیب نیست و نمی تواند همانند یک کارگر کار کند. پس، می توان عدم شمول قانون کار را نسبت به او موجه دانست.

با تصویب قانون کارآموزی سال ۱۳۴۹ و گسترش مفهوم کارآموزی به «کارگران شاغل [که]برای فراگرفتن تخصصهای مورد نیاز و افزایش مهارت» نیاز به کارآموزی دارند و نیز «کارگرانی که به منظور تغییر رشته کار خود لزوما باید مهارت جدیدی کسب کنند» (ماده ۳ قانون مزبور)، در تشخیص مفهوم کارآموز و اجرای مقررات درباره رابطه کارآموز و کارفرما ابهامهای بیشتری پیدا شد. از سوی دیگر، محروم کردن کار آموزان از شمول مقررات کار و حمایتهای قانونی مربوط توجیه پذیر نبود؛ به ویژه آنکه برخی از کارفرمایان سوء استفاده کرده و با اطلاق کارآموز به کسانی که در واقع کارگر بودند، به حقوق قانونی آنان لطمه می زدند.

در قانون جدید، این ابهامات تا اندازه زیادی برطرف شده و طی مواد ۱۱۲ تا ۱۱۷، افراد مختلفی که عنوان کارآموز بر آنها صادق است، تعریف شده و حکم مربوط به هر یک جداگانه مشخص شده است.

هر یک از این موارد و شرایط کار هر کدام را در جای خود بحث می کنیم. در اینجا، به تعریف کلی کارآموز و موضوع شمول قانون کار اکتفا می کنیم. برابر ماده ۱۱۲، «از لحاظ مقررات این قانون، کار آموز به افراد زیر اطلاق می شود:

الف)کسانی که فقط برای فراگرفتن حرفه خاص، بازآموزی یا ارتقای مهارت برای مدت معین در مراکز کارآموزی و با آموزشگاههای آزاد آموزش می بینند.

ب) افرادی که به موجب قرارداد کار آموزی به منظور فراگرفتن حرفه ای خاص برای مدت معین که زائد بر سه سال نباشد در کارگاهی معین به کار آموزی توأم با کار اشتغال دارند، مشروط بر آنکه سن آنها از ۱۵ سال کمتر نبوده و از ۱۸ سال بیشتر نباشد.

تبصره. کارآموزان بند الف ممکن است کارگرانی باشند که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می شوند و یا داوطلبانی باشند که شاغل نیستند و رأسا به مراکز کارآموزی مراجعه می نمایند..».

مفهوم کارآموز در اداره کار

آیا همه کارآموزان مشمول قانون کار هستند؟

از آنجا که برابر ماده ۵ قانون، کار آموزان هم به صراحت مشمول قانون شناخته شده اند، این پرسش مطرح می شود که آیا همه افراد یاد شده در ماده ۱۱۲ مشمول قانون اند یا برخی از آنها را می توان خارج از قلمرو قانون کار دانست؟ با توجه به متن ماده ۱۱۲ و نیز حکم مقرر در مواد بعد مشخص می شود که عنوان کارآموز به معنای اخص شامل افرادی است که در بند ب ماده ۱۱۲ به آنها اشاره شده است و در گذشته، درباره شمول قانون نسبت به ایشان تردید وجود داشت. اکنون، این تردید برطرف شده است و آنان نیز مشمول قانون کارند. کارآموزان یاد شده در بند الف ماده شامل دو دسته می شوند: نخست، کارگرانی که برای کارآموزی با توافق کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می شوند. حکم اینها و رابطه شان با کارفرما در مواد ۱۱۳ و ۱۱۴ مشخص شده و تردیدی درباره شمول قانون کار ( چه به اعتبار کارگر و چه به اعتبار کار آموز)وجود ندارد؛ دوم، داوطلبانی که برای یادگیری حرفه ای با باز آموزی و ارتقای مهارت شخصا به مراکز کارآموزی مراجعه می کنند و در جایی به عنوان کارگر، شاغل نیستند (ممکن است اساسا به کاری مشغول نباشند یا مشغول باشند ولی کار آنها جنبه مستقل داشته باشد؛ مانند برقکار یا جوشکاری که خود دارای محل کسب بوده و می خواهد آموزش ببیند یا ارتقای مهارت پیدا کند).

مفهوم کارآموز در اداره کار

باید توجه کرد که هرچند در بند الف ماده ۱۱۲ به اینان نیز عنوان کارآموز اطلاق شده است، چون شمول قانون کار مبتنی بر وجود رابطه تبعیت با کارفرمای معینی است و این رابطه در این بحث منتفی است، آنان را نمی توان مشمول قانون کار دانست. جهت مشاوره رایگان با وکیل اداره کار با شماره 09371135832 تماس حاصل فرمایید.