چک های فاقد وصف کیفری

چکی است که تنها دارای امضاء باشد و فاقد مندرجات. در سفید امضاء مهم نیست چه کسی مندر جات چک را نوشته، ثالث نوشته یا صادر کننده. همچنین مهم نیست قلم مورد امضاء و مندرجات یکی باشد یا نه. آنچه اهمیت دارد این است که مندرجات چک مؤخر بر امضای چک نوشته شده باشد. بنابراین کارشناس باید این مورد را برای ما مشخص کند که آیا امضاء مندرجات در یک تاریخ صورت گرفته و یا مندرجات مقدم بر امضاء بوده و یا مؤخر بر امضاء.

۳ – ۱. دادن چکهای سفید امضاء ظهور دارد در تفویض اختیار پر کردن آن به دارنده چک مگر اینکه خلاف این امر ثابت شود.

در صورتی که صادر کننده بی سواد بوده و صرفا امضای خود را بلد باشد و یا به دلیل دیگری، چک را تنها امضا کرده و به دارنده بدهد تا سایر مندرجات را او قید نماید، چنین چکی سفید امضا تلقی نمی شود. از طرفی صرف پر کردن متن چک سفید امضاء از سوی دارنده را نمی توان الحاق و درنتیجه از مصادیق جعل دانست. (میر محمد صادقی، جرایم علیه اموال و مالکیت، ص ۴۳۴)

5 – 1. در صورتی که پر کردن متن چک سفید امضاء خارج از توافق صادر کننده و دارنده باشد و موجب ضرر مادی یا معنوی صادر کننده شود، جرم سوءاستفاده از سفید امضاء محقق می شود.

چک مشروط

۱ – ۳ چکی است که پرداخت آن مشروط به شرطی است، هرگاه این چنین باشد خواه شرط در متن چک قیدشده یا طبق بند «د» ماده ۱۳ قانون صدور چک در متن قید نشده است اما از طرق دیگر وجود شرط به اثبات برسد. چک مزبور فاقد جنبه کیفری است

۲ – ۳، ذکر کلمه امانی در متن چک آن را در ردیف چک مشروط و در نتیجه صادر کننده را غیر قابل تعقیب می سازد.

۳ – ۳. چک در زمان صدور تسلیم باید مشروط باشد.

4 – 3. توافق برای اعطای مهلت پس از صدور و تسلیم چک، آن را مشروط نمی کند. اگر طرفین باهم توافق کنند که دارنده به تاریخ مؤخر ہر متن چک به بانک مراجعه کنند ولی اتفاقا دارند. در تاریخ مندرج مراجعه کند و خواهان وصول وجه آن شود، با تحقق سایر شرابا دکه کیفری محسوب می شود.

5 – 3. هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط قرنیه اثر نخواهد داد. (ذیل ماده 3 قانون صدور چک) . چک تضمینی 1 – 4، چکهایی که بابت ضمانت داده می شود خواه جهت حسن ان بنام تار یا تسريع در قرار داد

خواه بابت تضمین بازپرداخت و … را چکهای تضمینی گویند.

۲ – 4. اگر شخصی در قبال دریافت وجه یا مال به دیگری چکی پرداخت کند به این چک در واقع وسیله پرداخت محسوب می شود نه تضمین

3 – 4. معمولا اگر شاکی بانک یا بیمه باشد، غالبآ چکها تضمینی است چون در قبال ارائه خدمات و تسهیلاتی است که نحوه بازپرداخت مشخص است و این چکها جهت تضمین ارائه شده است اما در مراودات اشخاص خیلی از چکها وسيله پرداخت فوری است؛ بنابراین از طریق دارنده می توان به خیلی از واقعیتها دست یافت

4 – 4. درصورتی که چک به صورت تضمینی صادر شده باشد خواه در متن چک قید شده باشد یا بر اساس بند «د» ماده ۱۳ قانون صدور چک از سایر اوضاع و احوال تضمینی بودن ثابت شود، چک مزبور جنبه کیفری ندارد د. چک وعده دارن

۱ – ۵. اصل بر صحت تاریخ چک و به روز بودن آن است. وعده دار بودن چک باید اثبات گردد. داره حقوقی قوه قضاييه گرچه به نظر در عرف بازار، غلبه با چک وعده دار بوده و به روز بودن باید ثابت شود. این موضوع در یکی از نشست های قضایی مطرح شده است که قضات چنین اظهارنظر کرده اند؛ نظر اکثریت: «با توجه به اینکه چک وسیله پرداخت است اصل به روز بودن چک می باشد، مگر این که صادرکننده (متهم) اثبات نماید که چک به صورت وعده دار صادر شده است» نظر اقلیت: «گرچه وفق قانون تجارت و قانون صدور چک اصل بر قابل تعقیب کیفری بودن چک می باشد ولی با عنایت به تخصيص اكثر آمده در ماده ۱۳ قانون صدور چک که بنده آن چک های وعده دار را از تعقیب کیفری صادر کننده آن خارج می نماید در فرض اختلاف در به روز با وعده دار بودن چک بدان جهت که بر اساس عرف معمول تجاری میان افراد صادر کننده چک بدهکار به جهت اخذ مهلت از طلبکار خود مبادرت به صدور چک و پرداخت دین خود به دائن مینماید؛ ظاهر امر نشان از وعده دار بودن چک دارد و چنانچه هر یک از طرفین نتواند به روز با وعده دار بودن چک را اثبات نماید ظاهر مستفاد از قرائن عرف و عادت و غلبه و شیوع بر اصل به روز نمودن چک تقدم دارد» نظر هیئت عالی: اصل، صحت تاریخ چک است ولی اگر برای مقام قضایی محرز شود که چک وعده دار بوده است تعقیب کیفری صادر کننده مجوزی ندارد و مادام که مسئله وعده دار بودن چک به اثبات نرسیده اصل مزبور حاکم است؛ بنابراین نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری شهرستان بوشهر مورد تائید است

۱ – ۲ – ۰ . اظهارنامه: ارسال اظهارنامه به دارنده چک به تاریخ قبل از تاریخ مندرج در متن چک که مشخصات چک نیز در آن درج شده است. می تواند از مواردی باشد که فهمید چک قبل از تاریخ مندرج در چک صادر شده است. البته در این موارد باید دقت کافی صورت بگیرد و توجه شود اظهارنامه ابلاغ شده، معتبر باشد. زیرا بسیاری از صادرکنندگان حرفه ای چک های بلامحل از این شیوه جهت اثبات وعده دار بودن چک های اداری استفاده می نمایند.

۱ – ۲ – ۲ – ۵ . صدور چکهای متعدد با سریال متوالی دو حالت دارد: الف- واحد بودن تاریخ چکها ب- تفاوت در تاریخ چک ها |

۲ – ۲ – ۲ – ۵ . سریال متوالی بدین معناست که از یک دسته چک که بانک محال عليهاش واحد است، چکهای متعدد صادر شود چه پشت سر هم باشد مثل چک شماره.

در فرض واحد بودن تاریخ چکها (تاریخ واحد، دین واحد، دارنده و بانک محال عليه واحد) در این فرض گرچه آرائی از شعب دیوان عالی کشور صادر گردیده مبنی بر اینکه صدور چک هایی با این مشخصات، نشان دهنده وعده دار بودن این چکها است چراکه امری غیرمنطقی است که دارنده در قالب چکهای متعدد مطالبات خود را بگیرد؛ اما به نظر می رسد می توان خلاف این را هم ثابت کرد ممکن است مدیون خواسته با دسته چکش کار کند یا طلبکار چکهای متعدد خواسته تا در قالب آنها به دیگران بتواند بپردازد؛ و … به همین دلیل صرف توالی چکها با وحدت تاریخ نمی توان به وعده دار بودن رسید مگر با سایر ادله

۶ – ۲ – ۲ – ۵ . در فرض تفاوت در تاریخ چکها (دین واحد، دارنده و بانک محال عليه واحد، تاریخ متفاوت)، در این فرض مسلما به جز چک شماره اول، بقیه چکها وعده دار است چون قدر متیقن این است که وقتی چک شماره ۱ صادر شده چکهای بعدی هم به طرف داده شده است.

معمولا در خیریه های اقساطی این گونه است در مورد چک اول هم شاید شود با ادله دیگر مانند اقرار دارنده، شهادت و … وعده دار بودن را ثابت کرد که در این صورت هم مسلما چکهای بعدی هم وعده دار هستند.

۳ – ۲ – ۵ . صدور چک در روزهای تعطیل در خصوص این مورد که آیا صرف صدور چک در روزهای تعطیل دلالت بر وعده دار بودن یا

نبودن چک می کند یا نه؟ چنین چکی وعده دار محسوب نمی شود، زیرا اولین روزی که تعطیل نبوده و در آن امکان مراجعه دارنده به بانک وجود داشته، همان تاریخ مذکور بر روی چک بوده است.

نیز به همین امر اشاره دارند عرفا وعده دار محسوب نمی گردد و صادر کننده چک موصوف مطابق مواد ۳ و ۷ قانون صدور چک قابل تعقیب کیفری به لحاظ صدور چک بلامحل میباشد. ضمن اینکه رویه قضایی حاکم نیز همین نظر را پذیرفته است» (نشست قضایی استان اصفهان شهر اصفهان، کد نشست: ۲۹۴۷ -۱۳۹۷، تاریخ برگزاری

4 – ۲ – 5 . چک با وحدت تاریخ و تاریخ گواهی عدم پرداخت و احراز نمایندگی در وصول

۱ – ۶ – ۲ – ۵ . ابتدا باید ظهر چک مشاهده شود، چنانچه نمایندگی در وصول احراز شد، باید دید تفاوت بین بانک های: الف- وصول ب- صدور، وجود دارد که در این صورت باید بین سیستم کلر و چکاوک تفکیک صورت گیرد.

بنابراین با فرض وحدت تاریخ (تاریخ چک و تاریخ گواهی عدم پرداخت و تفاوت بین بانکهای وصول و صدور ١. سیستم کلر بود به مطمئنا چک وعده دار است و تعقیب کیفری امکان پذیر نیست. ۲. سیستم چکاوک بود ، چون امکان پذیر است صدور وصول در یک روز باشد برخلاف کلر، بنابراین باید از بانکی که اعطای نمایندگی جهت وصول به آن شده استعلام صورت پذیرد و مبنی بر اینکه چک شماره فلان به تاریخ فلان در چه تاریخی جهت وصول به شما تسلیم شده است، دیده شد قبل بوده و وعده دار است والا به روز است.

۲ – ۶ – ۲ – ۵ . بانکهای: الف- وصول ب- صدور، یکی بود – در هر دو سیستم کلر و چکاوک امکان دارد چک به روز باشد و به طرق دیگر باید وعده دار بودن را احراز کنیم

۳ – ۶ – ۲ – ۵ . دقت شود جایی که با وحدت تاریخ چک و گواهی عدم پرداخت روبرو بودیم بیشتر امکان وعده دار بودن چک وجود دارد.

۵ – ۲ – ۵ . بررسی تغییر چک: در این مورد سوال ایجاد می شود که آیا تغییر چک (توسط صادر کننده با توافق دارنده) با قید این تغییر در ظهر چک به معنای وعده دار بودن محسوب می شود. باید توجه داشت تغییر تاریخ به منزله صدور چک جدید است بنابراین اگر چکی وعده دار صادر شده باشد و طرفین با توافق یکدیگر تاریخ آن را به تاریخ روز تغییر دهند، چون اراده طرفین بر آن تعلق گرفته است و آخرین اراده آنها به معنای صدور چک جدید است پس چک مزبور چک به روز و مشمول قوانین کیفری محسوب می گردد؛ اما چنانچه تاریخ توافق یافته مؤخر بر زمان تاریخ چک باشد به چک وعده دار است

۹ – ۲ – 5 . ظهرنویسی در چک به کمک می کند تا وعده دار بودن چک را احراز کنیم. 6. تمامی موارد مندرج در ماده ۱۳ قانون صدور چک که منجر می شود چک فاقد وصف کیفری گردد، باید در زمان تسلیم موجود باشد یعنی چک باید وعده دار یا سفید امضاء یا تضمینی و تسلیم گردد نه در زمان صدور چک.

تهران وکیل در این باب بهترین وکیل کیفری را در اختیار شما می گذارد برای گرفتن وکیل با شماره های مدرج در سایت تماس حاصل فرمایید

برای دریافت مشاوره حقوقی کیفری توسط وکیل کیفری به صفحه فوق مراجعه نمایید یا با کارشناسان مشاوره حقوقی ما در ارتباط باشید.