وکیل مهروموم و تحریر

نوشتار حاضر به وکیل مهروموم و تحریر می پردازد.

امور راجع به ترکه عبارت است از اقداماتی که برای حفظ ترکه و رسانیدن آن به صاحبان حقوق می شود از قبیل مهر و موم تحریر ترکه و اداره ترکه و غیره می باشد که به ترتیب به تشریح هریک می پردازیم:

گفتار اول: مهر و موم ترکه

غرض از مهر و موم ترکه اقدام در جهت حفظ و نگهداری و عدم استفاده و جلوگیری از حیف و میل آن است؛ بنابراین، مهر و موم باید طبق مقررات فصل دوم ق.ا.ح. و به ترتیبی که از استفاده بعضی از وراث به ضرر دیگران جلوگیری نماید، انجام شود.

الف)خواهان مهر و موم ترکه: در این خصوص باید بین اموال شخص با اموال دولتی و عمومی قائل به تفکیک شد:

۱.در خصوص اموال شخصی: اشخاص مذکور زیر می توانند درخواست مهر و موم ترکه را بنمایند.

– هریک از ورثه متوفی با نماینده قانونی آنهاء

– موصی له در صورتی که وصیت به جزء مشاع شده باشد؛

– طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی با حکم قطعی باشد به مقدار طلب در صورتی که در مقابل طلب، رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین مالی مدد باشد؛

– کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد.

۱. در خصوص اموال دولتی و عمومی: دادگاه بخش (شواری حل اختلاف ) در موارد زیر پس از اطلاع اقدام به مهر و موم می نماید:

– در مورد کسی که در خانه استیجاری با مهمانخانه و امثال آن فوت شد و کسی برای حفظ اموال او نباشد؛

– در صورتی که از اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت باشد؛

– در مورد شق اول این ماده مالک خانه یا مدیر مهمان خانه و امثال آن ها مکلفند به  دادگاه بخش اطلاع بدهند.

 ب) طریقه مهر و موم ترکه: رئیس دادگاه در مواردی که باید اقدام به مهر و موم شود فورا باید خود یا به وسیله کارمند علی البدل اقدام به مهر و موم نماید و اگر علتی موجب تأخیر این اقدام گردد علت مذکور را در صورت مجلس مینویسد و همچنین در هر موردی که از طرف مأمورین (اعضاء شورای حل اختلاف ) ترکه مهر و موم می شود مأمورین نام برده کلید قفل هایی را که بر روی آن مهر و موم خورده است در پاکت یا لفافی مهر و موم نموده و به دادگاه بخش می فرستند.

 وقت مهر و موم را دادگاه به اشخاصی که ذینفع بداند اطلاع می دهد؛ ولی نباید این امر موجب تأخیر مهر و موم شود.

در صورتی که قبل از حضور دادرس دادگاه بخش در محل ترکه اقدام فوری برای حفظ ترکه لازم باشد اقدام مزبور به توسط دادستان و در جایی که دادستان نباشد به توسط کلانتری محل و اگر مأمورین شهربانی نباشند به توسط دهبان با حضور دو نفر معتمد محلی به عمل می آید و در مورد مداخله دهبان دادستان می تواند در هر دهستان که مقتضی بداند دهبان را از مداخله منع کرده و صاحب دفتر رسمی یا یکی از مأمورین دولتی یا دو نفر معتمد محلی را متفقا به انجام این کار مأمور نماید، مأمورین نام برده مراتب را در صورت مجلس نوشته و آن را به دادگاه بخش می فرستند.

کلید قفل هایی که روی آن مهر و موم شده در دادگاه بخش بایگانی و این امر در صورت مجلس قید میشود و نسبت به اموالی که مهر و موم آن ممکن نیست صورت اجمالی از آن برداشته شده و در صورت لزوم نگاهبانی بر آن می گمارند.

۱. در خصوص اموال دولتی و عمومی: مهر و موم فقط نسبت به اموال دولتی یا عمومی که نزد متوفی امانت بوده است به عمل می آید مگر اینکه اشخاص صلاحیت دار درخواست مهر و موم نسبت به بقیه اموال را بنمایند.

صورتی که از اموال دولتی یا عمومی نزد متوفی امانت باشد اموال نامبرده در همان محلی که متوفی گذارده است مهر و موم خواهد شد مگر اینکه موجبی برای تغییر محل باشد.

۲.در خصوص اموال محجور و غایب: در صورتی که بین ورثه محجوری باشد که ولی یا وصی یا قیم نداشته باشد دادرس باید پس از مهر و موم مراتب را به دادستان اطلاع دهد که جهت تعیین قیم اقدام نماید و همچنین در صورتی که بین ورثه غایبی باشد که برای اداره اموال خود نماینده نداشته باشد اگر محل غایب معلوم است دادرس مهر وموم ترکه را به او اطلاع می دهد و اگر محل غایب معلوم نباشد به دادستان اطلاع خواهد داد که در صورت اقتضاء جهت تعیین امین برای او اقدام کند.

ج) طریقه تنظیم صورت مجلس مهر و موم ترکه: در موقع مهر و موم صورت مجلسی با رعایت موارد ذیل تنظیم و باید به امضاء کسی که مباشر مهر و موم است و اشخاص ذی نفع برسد و در صورتی که اشخاص مزبور نخواهند یا نتوانند امضاء کنند مراتب در صورت مجلس ذکر می شود.:

– تاریخ سال و ماه و روز و ساعتی که اقدام به مهر و موم شده است؛

– نام و مشخصات کسی که مباشر مهر و موم است؛

– علتی که موجب مهر و موم شده است؛

– نام و مشخصات و محل اقامت کسی که در خواست مهر و موم نموده و اگر دادرس به نظر خود اقدام به مهر و موم کرده باشد این نکته را در صورت مجلس مینویسد؛

-نام و مشخصات و اظهارات اشخاص ذی نفع که در موقع مهر و موم حاضر بوده اند؛

– تعیین جایی که ترکه در آنجا مهر و موم شده از قبیل اطاق، صندوق خانه و گنجه؛

– وصف اجمالی از اشیایی که مهر و موم نشده است؛

– اموال در محل خود مهر و موم شده است یا محل آن تغییر داده شده؛

– نگهبان در صورتی که معین شده باشد با ذکر اینکه نگاهبان را دادرس مستقلا معین کرده یا برحسب معرفی اشخاص ذینفع بوده؛

– اظهار کتبی و صریح با قید التزام از کلیه اشخاصی که با متوفی در یک جا زندگی کرده و با اموال در تصرف آنها بوده، مشعر بر اینکه چیزی از اموال متوفی را خارج یا مخفی نکرده و مطلع نیستند که دیگری به طور مستقیم یا غیرمستقیم اموال متوفی را برده یا و مخفی کرده است.

۱. أشياء ضایع شدنی یا اشیائی که نگاهداری آنها مستلزم هزینه بی تناسب است یا با اموال کم قیمتی که حمل و نقل و نگاهداری آنها مستلزم زحمت و اشغال مكان وسیعی است ممکن ست ممکن است مهر و موم نشود و در این صورت اگر اشیاء نام برده‌ مورد احتیاج اشخاص واجب النفقه نباشد فروخته شده و پول آن در صندوق دادگستری با یکی از بانک های معتبر تودیع می شود و در صورتی که متوفی مالی نداشته یا مال قابل مهر و موم نباشد دادرس صورت مجلسی تنظیم نموده و این مطلب را در آن قید مینماید.

 ٢. در موقع مهر و موم یا برداشتن مهر و موم اشیاء یا نوشتجاتی که داخل در ترکه نبوده و متعلق به زن یا شوهر متوفی یا متعلق به غیر باشد به صاحبان آنها رد و مشخصات اشیاء نامبرده در صورت مجلس نوشته می شود.

٣. آن مقدار از اثاث البيت و غیره که برای زندگانی عیال و اولاد متوفی ضرورت دارد و همچنین اشیائی که قابل مهر و موم نیست مهر و موم نمیشود و اشیاء مزبور در صورتمجلس توصیف می گردد.

 ۴. هزینه ای که برای کفن و دفن متوفی با رعایت شئون او لازم و ضروری است از وجوه نقد برداشته می شود. اگر وجه نقد نباشد از ترکه برداشته و به فروش می رسد و بقیه مهر و موم خواهد شد.

گفتار دوم: رفع مهر و موم ترکه

الف)خواهان برداشت مهر و موم ترکه: کسانی که حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند می توانند رفع مهر و موم را هم درخواست نمایند. به موجب نظریه مشورتی شماره ۷۲۹۲/۷ _ ۱۶/۱۰/۱۳۸۲ اداره حقوقی قوه قضائیه: «درخواست رفع مهر و موم ترکه الزاما نباید توسط کسی که تقاضای مهر و موم آن را نموده است به عمل آید؛ زیرا به صراحت ماده ۱۹۴ ق.ا.ح. کلیه کسانی که حسب مقررات ماده ۱۶۷ همان قانون حق درخواست مهر و موم ترکه را دارند، حق دارند از دادگاه رفع مهر و موم ترکه را نیز تقاضا نمایند و دادگاه در جهت انجام خواسته متقاضی، بدوا نسبت به صدور قرار رفع مهر و موم ترکه اقدام خواهد نمود. صدور قرار مهر و موم ترکه در وقت فوق العاده و بدون تعیین جلسه بلامانع است؛ ولی با توجه به ماده ۱۹۶ ق.اح. دادگاه باید نسبت به تعیین وقت اجرای قرار صادره اقدام و کلیه وراث و وصی و موصی لهم که معروف و محل اقامت آن ها در حوزه دادگاه است را جهت اجرای قرار صادره دعوت و وقت اجرای قرار را به آنها ابلاغ نماید.»

 ب) طریقه رفع مهر و موم ترکه: شورای حل اختلافی که مهر و موم را بر می دارد روز و ساعت برداشتن مهر و موم را معین و به عموم وراث و وصی و موصی لهم که معروف و محل اقامت آنها در حوزه آن شورا باشد ابلاغ می نماید و نسبت به اشخاص ذی نفع که محل اقامت آنها خارج از حوزه دادگاه باشد ابلاغ وقت به آنها لازم نیست و اگر وقت به اشخاص مذکور اطلاع داده نشود دادگاه به جای آنها متصدی رسمی با یک نفر از معتمدین محل را معین و او را دعوت می کند که با حضور او مهر و موم برداشته شود البته عدم حضور اشخاصی که وقت برداشتن مهر و موم به آنها اطلاع داده شده مانع از برداشتن مهر و موم نخواهد بود.

در صورتی که بین ورثه، غایب یا محجور باشد رفع مهر و موم بعد از تعیین وکیل یا امین برای غایب و تعیین قیم برای محجور به شرط تحریر ترکه به عمل خواهد آمد همچنین است در صورتی که وراث متوفی معلوم نباشد.

ج) طریقه تنظیم صورت مجلس رفع مهر و موم ترکه: در موقع برداشتن مهر و موم صورت مجلسی مشتمل بر امور زیر تنظیم می شود :

– تاریخ، ساعت، روز، ماه، سال با تمام حروف؛

– نام و مشخصات درخواست کننده؛

– حضور و اظهارات اشخاص ذی نفع و نمایندگان آنها و اشخاصی که دادگاه بخش دعوت کرده است؛

– مهر و موم صحیح و بی عیب بوده یا دست خورده با توصیف کامل از دست خوردگی

– نام و سمت کسی که مهر و موم را برمی دارد؛

– امضاء کسی که مهر و موم را برمی دارد و سایر حاضرین.

در موقع برداشتن مهر و موم صورت ریز آنچه از ترکه مهر و موم شده، مطابق ترتیب مذکور در تحریر ترکه برداشته خواهد شد و اگر تنظیم صورت ریز ترکه در یک جلسه تمام نشود در آخر هر جلسه آن قسمی از ترکه که مهر و موم آن برداشته شده ،مجددا مهر موم می شود.

اگر در ضمن ترکه اشیاء یا نوشتجاتی متعلق به غیر باشد و صاحبان آنها استرداد آن را درخواست نمایند باید به کسی که حق گرفتن اشیاء و نوشتجات را دارد رد شود و هرگاه صاحبان اشیاء و نوشتجات حاضر نباشند اشیاء و نوشتجات نام برده حفظ می شود تا به صاحبان آنها رد شود.

د) موارد رفع مهر و موم بدون نیاز به تنظیم صورتمجلس: در موارد زیر مهر و موم بدون تنظیم صورت ریز تر که برداشته می شود:

۱. در صورتی که درخواست کننده مهر و موم درخواست رفع مهر و موم را بدون تنظیم صورت ریز ترکه نماید و بین ورثه، محجور یا غایب و علت دیگری برای مهر و موم یا تحریر ترکه نباشد.

٢. در صورتی که مهر و موم به درخواست بستانکار به عمل آمده و ورثه پرداخت طلب او را تعهد نمایند یا بستانکار با برداشتن مهر و موم بدون تنظیم صورت ریز ترکه رضایت دهد و علت دیگری برای مهر و موم یا تحریر ترکه نباشد.

۳. اگر علت مهر و موم قبل از برداشتن مهر و موم یا در جریان آن مرتفع شود.

در صورتی که به مشاوره حقوقی نیاز دارید می توانید با موسسه تهران وکیل تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره حقوقی ملکی توسط وکیل ملکی به صفحه فوق مراجعه نمایید.